Rod Sołłohubów

W Sali Rycerskiej zamku w Oporowie, wiszą min. portrety trzech pokoleń przedstawicieli litewskiego rodu Sołłohubów, którzy w XVIII w. byli właścicielami zamku i całej majętności.  Pierwszym był Jan Sołłohub (Sołłohub Ursyn Dwoyna), herbu Prawdzic (lata 70. XVII w. – 1748 r.). W 1725 r. kupił on zamek i dobra oporowskie od Michała Stanisława Tarnowskiego – kasztelana sieradzkiego. Jan był trzykrotnie żonaty, ale dzieci miał tylko z pierwszą żoną – kasztelanką gostynińską Helena z Szamowskich (zm. 1727). Mieli dwóch synów: Józefa Antoniego (1709-1781) i  Antoniego Józefa (? -1759) oraz dwie córki: Annę (? -1756 r.) i Katarzynę (1708-1778). Majętność oporowską, po śmierci ojca przejął Józef Antoni, żonaty z Antoniną Teresą z Ogińskich (1709? – 1773). Nie mieli dzieci, więc kolejnymi właścicielami byli bratanek Józefa Antoniego – Jan Michał (1747 – ok. 1812) i Józefa Maria – bratanica Jana Michała, córka Jerzego Sołłohuba. Zamek przypadł Janowi Michałowi, który jednak zadłużył majątek i w roku 1792 sprzedał go Kajetanowi Korzeniowskiemu ( ? – 1815) – pisarzowi litewskiemu. A jak się ułożyły losy jego i jego potomków?

Otóż Jan Michał był generałem artylerii litewskiej i adiutantem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Później przeszedł na służbę rosyjską. Najpierw był pułkownikiem, a od 1 stycznia 1785 r. generał – majorem. Walczył w wojnie rosyjsko – tureckiej 1787 – 1791, a dwa lata później został zwolniony ze służby. Był dwa razy żonaty. Pierwszą żoną była Marianna Katarzyna z Sapiechów (1760 – ?), z którą wziął rozwód w 1778 r. Drugą – Natalia Lwowna Naryszkina (1761 – 1819), jedna z dam dworu cesarzowej Elżbiety II. Małżonkowie mieszkali w Petersburgu. Wiadomo, że Natalia była piękną kobietą i miała wielu adoratorów. Jedna ze związanych z nią anegdot mówi, że w lutym 1787 roku, w czasie podróży cesarzowej do Kijowa, Natalia była m. in. na balu u grafa Johanna Ludwiga von Coblenz, austriackiego dyplomaty. I ubrała się w suknię z tak dużym dekoltem, że również obecny tam graf Piotr Aleksandrowicz Rumiancew – Zadunajski, wykrzyknął, że: „nie da się lepiej pokazać kuszenia”.

Początkowo małżonkowie żyli zgodnie i szczęśliwie, ale po 1803 r. zaczęli się spierać o majątek i finalnie zamieszkali osobno. Natalia zmarła w Sankt Petersburgu, a Jan Michał Sołłohub – w Dreźnie. Mieli dwóch synów: Lwa (1783 /1785 – 1825?) i Aleksandra (1787 – 1843) oraz córkę Jekatierinę (1784 – 1824), żonę księcia Grigorija Siergiejewicza Golicyna (1779 – 1848).  Lew, podobnie jak ojciec został wojskowym. Aleksander natomiast był nadwornym mistrzem ceremonii. Poza tym był znanym w Petersburgu dandysem i wielbicielem sztuki, szczególnie teatru, muzyki i malarstwa. Szybko też roztrwonił odziedziczony po ojcu majątek. Jego żona – Sofja Iwanowna Archarowa (1791 – 1854) również lubiła sztukę, a szczególnie literaturę. W takiej atmosferze chowali się dwaj synowie małżonków: Lew (imię na cześć stryja) i Władimir. I okazało się, że Władimir Aleksandrowicz (1813 – 1882) sam ma ogromny talent literacki. Pisał powieści, dramaty, wodewile, sztuki teatralne i pamiętniki. Jest uznawany na jednego z najważniejszych pisarzy rosyjskich XIX wieku. Prywatnie znał m. in. Michaiła Lermontowa i Aleksandra Puszkina. Ten ostatni, w 1836 r. wyzwał go nawet na pojedynek, za nieuprzejmą rozmowę z jego żoną. Do walki jednak nie doszło. Natomiast w lutym 1837 r. Władimir sam był sekundantem Puszkina w czasie jego ostatniego pojedynku.

Jego brat – Lew Aleksandrowicz (1812-1852), kontynuując tradycję rodzinną został wojskowym, a później dyplomatą. Miał dwóch synów – Aleksandra i Fiodora. Fiodor (1848 – 1890), podobnie jak wcześniej stryj, wybrał drogę artystyczną. Był znanym malarzem, a także scenarzystą teatralnym, aktorem i poetą – amatorem.

Sołłohubowie po okresie oporowskim weszli do elity rosyjskiej. Zajmowali stanowiska dworskie, robili kariery w armii i dyplomacji. Ale bardzo też wzbogacili kulturę rosyjską. A na  zakończenie tego pobieżnego przeglądu dalszych losów tej rodziny warto dodać, że prawnuczką Władimira Sołłohuba jest znana francuska aktorka Marie Meril, żona światowej sławy kompozytora – Michela Legranda.

Andrzej Jankowski, kustosz, Muzeum – Zamek w Oporowie

Bibliografia:

1. Ян Соллогуб: https://ru.wikipedia.org/wiki/Соллогуб,_Ян [dost. 23.06.2018]
2. Sołłogub Władimir Aleksandrowicz: https://zapytaj.onet.pl/encyklopedia/5917,,,,sollogub_wladimir_aleksandrowicz,haslo.html [dost. 24.06.2018]
3. Соллогуб, Владимир Александрович https://ru.wikipedia.org/wiki/Соллогуб,_Владимир_Александрович [dost. 24.06.2018]
4. Соллогуб, Лев Александровичhttps://ru.wikipedia.org/wiki/Соллогуб,_Лев_Александрович [dost. 24.06.2018]
5. Соллогуб, Фёдор Львович: https://ru.wikipedia.org/wiki/Соллогуб,_Фёдор_Львович
6. A.  Majewska – Rau „Muzeum – Zamek w Oporowie. Informator”, Oporów 2014.