Talerze po rodzinie Orsetti

W jadalni Muzeum – Zamku w Oporowie, wśród wielu różnych eksponatów, można zobaczyć m.in. część serwisu obiadowego, który należał do Wilhelma Orsetti (1828 – 1891). Tworzą go dwa owalne półmiski, dziewięć talerzy głębokich, trzynaście talerzy płaskich, cztery talerzyki deserowe i duży, okrągły talerz środka stołu. Naczynia wykonano z białego, szkliwionego fajansu, czyli ceramiki podobnej do porcelany, ale o grubszych i nieprzeźroczystych ściankach.

Serwis powstał w angielskiej wytwórni porcelany i fajansów Brown, Westhead, Moore & Co. w Shelton[1]. Wytwórnię założył ok. 1800 r. Job Ridgway (1759-1813), który już wcześniej, bo w 1792 r. zaczął wraz z bratem Georgem produkować fajans. Swój zakład nazwał „Cauldon Place Works” i w 1802 r. rozpoczął produkcję naczyń fajansowych.  Sześć lat później przyjął do spółki swoich dwóch synów – Johna i Wiliama, zmienił nazwę zakładu na „Ridgway and Sons” i rozpoczął produkcję naczyń z porcelany kostnej.[2]

Później firma wielokrotnie zmieniała nazwę, ale cały czas była znana z bardzo wysokiej klasy produktów. Może o tym świadczyć fakt, że po Wielkiej Wystawie Przemysłowej Wszystkich Narodów w Londynie w 1851 r. ówczesna władczyni Imperium Brytyjskiego – Wiktoria, uhonorowała Johna Ridgwaya ( William odszedł ze spółki w 1830 r.) tytułem Królewskiego Wytwórcy Porcelany oraz pozwoliła dodać do znaku firmy koronę. Firma wtedy nazywała się „John Ridgway (& Co.)”. Później nazwa brzmiała John Ridgway, Bates & Co., następnie Bates, Brown – Westhead & Moore i od 1861 do 1904 – Brown-Westhead, Moore & Co. I właśnie z tego okresu pochodzą oporowskie naczynia. Datowanie ułatwia też charakterystyczna dekoracja z bukietami polnych kwiatów i traw o nazwie „Salopia”, zarejestrowana w Urzędzie Patentowym w Londynie 23 stycznia 1875 r. Stąd wiadomo, że serwisy tego rodzaju powstawały w latach 1875 – 1904, a biorąc pod uwagę lata życia Wilhelma Orsetti (1828-1891), egzemplarz oporowski można datować na lata 1875 – 1891.

Każdy talerz i półmisek jest ozdobiony trzema bukietami. Na każdym naczyniu, oprócz owalnych półmisków, na jednym z bukietów siedzi mały motyl. Wszystkie rysunki są niebieskie, drukowane podszkliwnie i wykonane techniką stalodruku. Na spodzie każdego naczynia jest granatowe logo wytwórni – kartusz w otoku. Przez jego środek przechodzi ukośna szarfa z literami: B.W.M. and Co. Na dole otoku jest nazwa wzoru: SALOPIA. Całość wieńczy korona. Obok kartusza jest wyciśnięty w masie znak rejestracji wzoru: litery RD w rombie. Nad nimi – „IV” i „23”. Z lewej strony „9”, a z prawej – litery „S” i „C”, a u dołu: 3 i wyciśnięty w masie „T.C.Brown Westhead moore and Co”.

Ciekawa jest droga tych naczyń od czasów, gdy były własnością Orsettich do chwili, gdy stały się własnością Muzeum. Otóż w 1932 r. ostatnia właścicielka Oporowa z rodziny Orsetti – Maria z Orsettich Lasocka urządziła licytację swojego ruchomego majątku, a wśród licytowanych przedmiotów były też opisywane tu naczynia. Czterdzieści lat później zostały zakupione od ówczesnych właścicieli do zbiorów muzealnych, czyli wróciły na swoje pierwotne miejsce.

Zwiedzając Zamek warto przyjrzeć się opisanym tu talerzom i półmiskom, nie tylko z racji bardzo ciekawej i starannie wykonanej dekoracji, ale też ze względu na historię. Bo są to jedne z nielicznych eksponatów Muzeum – Zamku w Oporowie, które są związane z historią tego miejsca i z ludźmi, którzy tu niegdyś mieszkali.

[1] Shelton – obecnie część miasta Stoke-on-Trent w Staffordshire, środkowo-zachodnia Anglia;

[2] Porcelana kostna jest to taki rodzaj porcelany, w którym masa ceramiczna jest mieszana z dużą ilością popiołu z kości zwierząt. Taka porcelana charakteryzuje się bardzo jasnym odcieniem bieli, wysoką przejrzystością i jest mniej podatna na uszkodzenia, niż inne rodzaje tej ceramiki.

Andrzej Jankowski, kustosz Muzeum – Zamku w Oporowie

Bibliografia:

1. “O porcelanie Portmeirion i Wedgood” https://dompodsosnami.wordpress.com/2014/01/15/o-porcelanie-portmeirion-i-wedgwood/ [dost. 13.02.2021]
2. „Rigdway Potteries“, https://en.wikipedia.org/wiki/Ridgway_Potteries [dost. 20.02.2021]
3. „Ridgway ware pottery“, https://www.britannica.com/art/Ridgway-ware#ref227642 [dost. 20.02.2021]
4. L. Danckert „Leksykon porcelany europejskiej“, Literatura Net Pl, Gdańsk 2008
5. R. Rau „Ceramika w zbiorach Muzeum w Oporowie”, Oporów 1999